Hoe oud is het Delftse Bagijnhof?
Het Delftse bagijnhof moet zijn gesticht ergens vóór 1271.
Het Bagijnhof en de kerk rond 1620
Er stond rond 1620 geen kerk! Vroeger had er een kapel gestaan, waar nu het poortje naar de Oude Delft is, maar die was vervallen en afgebroken. In de kamers van twee huizen waren schuilkerken ingericht. Daar kwamen katholieken in het geheim samen. Waarom? De Republiek der Nederlanden was nu (sinds 1573) officieel gereformeerd. Andere godsdiensten mocht men niet in het openbaar uitoefenen, daar stonden straffen op. Degenen die katholiek wilden blijven gingen dus ‘ondergronds’.
Kloosters waren afgeschaft en, net als kerken, eigendom van de staat geworden. Maar de bagijnen mochten in hun huizen blijven wonen, want die waren geen eigendom van van katholieke kerk, maar van henzelf. Máár na hun dood, mochten er alleen nog maar wereldlijke personen komen wonen. Natuurlijk werden die huizen aan andere katholieken doorgegeven. Zo werd het Bagijnhof een katholieke wijk binnen het gereformeerd geworden Delft.
Joannes Stalpart van der Wiele
Stalpart van der Wiele was rond 1620 de pastoor. Met een opdracht uit Rome om de Delftse ondergrondse katholieken bij elkaar te houden, en natuurlijk zoveel mogelijk geformeerden weer ‘terug te bekeren’. Hij is een geleerde en een dichter: dichtte bijna duizend godsdienstige liedteksten, kon zelf prachtig zingen en leidde een vrouwenkoor. Stalpart schreef, speciaal voor zijn geestelijke dochters, een “Kleedbericht’, een lang gedicht met kledingaanwijzingen voor vrome vrouwen.
De Oud-Katholieke Kerk
De schuilkerk uit 1743 werd gebouwd voor en door de oud-katholieken. Op z’n allerkortst gezegd is de Oud-Katholieke Kerk niet “Rooms”, het is een katholiek kerkgenootschap dat niet onder de paus valt. Begin 18de eeuw waren er groepen katholieken die protesteerden tegen de toenemende bestuurlijke macht van de paus en de kardinalen in Rome. Die was niet volgens de ‘oude’, oorspronkelijke kerk, vonden ze. Na veel conflicten over allerlei kwesties, ontstond onder leiding van een bisschop in 1723 de Oud-Katholieke Kerk. De parochie van het Bagijnhof sloot zich daarbij aan.
Bouw van de kerk
In 1743 was de relatie tussen de godsdiensten inmiddels soepeler geworden. De politiek had zich erbij neergelegd dat een deel van het volk nou eenmaal katholiek bleef. Bovendien had de (nu dus oud-katholieke) pastoor van het Bagijnhof, pastoor Broedersen, goede connecties met het Delftse stadbestuur en flink wat geld. Hij kreeg het voor elkaar dat hij een echte kerk mocht laten bouwen. Een ‘onzichtbare kerk’, dat dan nog wel…